سون تزو، استراتژیست افسانه‌ای نظامی در چین باستان و نویسنده کتاب هنر جنگ بود. او استاد “قدرت نرم” و پدر “جنگ چابک” محسوب می‌شود. تا جایی که ممکن بود، او ترجیح می‌داد بدون جنگ پیروز شود یا حداقل ابتدا ساده‌ترین نبردها را به پیروزی برساند. آموزه‌های سون تزو فراتر از میدان جنگ گسترش می‌یابد، زیرا آن‌ها بر یافتن ساده‌ترین راه برای رسیدن به یک هدف خاص متمرکز هستند. رویکردهای او را می‌توان در همه چیز از رشد کسب‌وکار تا تعیین هدف و ساخت عادات بهتر به کار برد.
او نوشت: “در جنگ، استراتژیست پیروز تنها پس از پیروزی به نبرد می‌اندیشد.” او به سربازانش توصیه کرد که “از مسیرهای غیرمنتظره حرکت کنید و به نقاط محافظت‌نشده حمله کنید.”
و همچنین اظهار داشت: “تاکتیک‌های نظامی مانند آب هستند. آب به طور طبیعی از مکان‌های مرتفع به سمت پایین جریان می‌یابد. بنابراین، در جنگ، راه این است که از آنچه قوی است دوری کنید و به آنچه ضعیف است حمله کنید.”
بیایید در مورد چگونگی اعمال استراتژی نظامی برای ساخت عادت های بهتر در زندگی روزمره خود صحبت کنیم.
جنگ برای ساخت عادات بهتر
اغلب اوقات، ما سعی می‌کنیم با نیروی محض عادت‌های جدیدی بسازیم، به اهداف بزرگ دست پیدا کنیم و به طور کلی در زندگی پیروز شویم. ما مستقیماً با مشکلات خود می‌جنگیم و به دشمن – در این مورد عادات بدمان – در نقطه‌ای که قوی‌ترین هستند حمله می‌کنیم.
برای مثال:
- ما سعی می‌کنیم در محیطی پر سر و صدا کتاب بنویسیم.
- ما سعی می‌کنیم در خانه‌ای پر از شیرینی و شکر سالم غذا بخوریم.
- ما سعی می‌کنیم با تلویزیون روشن تکالیفمان را انجام دهیم.
- ما سعی می‌کنیم با استفاده از گوشی هوشمند پر از برنامه‌های رسانه‌های اجتماعی، بازی‌ها و حواس‌پرتی‌های دیگر تمرکز کنیم.
و زمانی که از مسیر خود خارج شده و به اهدافمان دست نمی‌یابیم، خودمان را به خاطر «نخواستن کافی» و نداشتن اراده کافی سرزنش می‌کنیم. با این حال، در بسیاری از موارد، شکست نتیجه‌ی ضعف اراده نیست، بلکه نتیجه‌ی استراتژی ضعیف است.
رهبران نظامی خوب با پیروزی در نبردهای آسان و بهبود موقعیت خود شروع می‌کنند. آن‌ها تا زمانی که دشمن ضعیف شود و روحیه‌ی آن‌ها پایین بیاید، منتظر می‌مانند تا به طور مستقیم با آن روبرو شوند. چرا با جنگیدن در مناطقی که به خوبی دفاع شده است، جنگ را آغاز کنیم؟ چرا ساخت عادات جدید را در محیطی که پیشرفت را دشوار می‌کند، شروع کنیم؟
سون تزو هرگز ارتش خود را به جنگی که زمینه‌ی آن به نفع او نبود، هدایت نمی‌کرد. او با حمله به نقطه قوت دشمن شروع نمی‌کرد. به همین ترتیب، ما نیز باید ابتدا بهبودهای ساده‌ای در عادات خود ایجاد کنیم، قدرت خود را افزایش دهیم و موقعیت بهتری برای حمله به تغییرات دشوارتر ایجاد کنیم.
سن تزو، استاد عادت‌ها
بیایید آموزه‌های سان تزو را به ساختن عادات بهتر تطبیق دهیم.
مثال اول:
✔️سن تزو: “می‌توانی مطمئن باشی که در حمله‌های خود موفق می‌شوی اگر فقط به مکان‌های بدون دفاع حمله کنی.”
✔️تطبیق یافته: “می‌توانی مطمئن باشی که در عادت‌های خود موفق می‌شوی اگر فقط عادت‌هایی بسازی که حفظ کردن و نگه داشتن آن‌ها آسان است.”
مثال دوم:
✔️سن تزو: “کسی پیروز خواهد شد که بداند چه زمانی بجنگد و چه زمانی نجنگد.”
✔️تطبیق یافته: “کسی رفتار خود را بهبود می‌بخشد که بداند با کدام عادت‌ها شروع کند و کدام‌ها را برای بعد نگه دارد.”
(در درس اول چالش کسب عادات بهتر از جیمز کلیر نویسنده کتاب عادات اتمی به انتخاب عادت درست می پردازیم.)
مثال سوم:
✔️سن تزو: “بنابراین یک ژنرال زیرک از ارتشی که روحیه آن بالاست دوری می‌کند، اما زمانی که سست و تمایل به بازگشت دارد به آن حمله می‌کند.”
✔️تطبیق یافته: “بنابراین یک فرد زیرک از مناطقی که عادت‌های بد در آن قوی‌تر هستند دوری می‌کند، اما به آن‌ها زمانی حمله می‌کند که ضعیف و تغییر دادن آن‌ها آسان‌تر است.”
برای بردن بجنگید
بهبود یافتن صرفاً مسئله‌ی اراده‌ی قوی یا اخلاق کاری نیست؛ بلکه به استراتژی هم مربوط می‌شود. چیزی که مردم اغلب آن را کمبود اراده یا عدم تمایل به تغییر می‌دانند، در واقع نتیجه‌ی تلاش برای ساخت عادات بهتر در محیط‌های بد است. خیلی وقت‌ها شکست می‌خوریم چون جای اشتباهی داریم تلاش می‌کنیم.
- اگر می‌خواهید بیشتر کتاب بخوانید، این کار را در اتاقی پر از بازی‌های ویدیویی، نتفلیکس و تلویزیون انجام ندهید. به محیطی با حواس‌پرتی کمتر بروید.
- اگر اضافه وزن زیادی دارید، سعی نکنید از برنامه تمرینی ورزشکاران دانشگاهی پیروی کنید. در نهایت می‌توانید به آنجا برسید، اما این جنگی نیست که اکنون باید با آن بجنگید. با یک تغییر قابل مدیریت شروع کنید.
- اگر توسط افرادی احاطه شده‌اید که اهداف شما را تخریب می‌کنند، روی پروژه‌های خود در مکان دیگری کار کنید یا به افراد همفکر دسترسی پیدا کنید.
- اگر می‌خواهید به عادت نوشتن پایبند باشید در حالی که بچه‌هایتان از مدرسه به خانه آمده‌اند و خانه‌تان در آشفتگی است، در زمان دیگری روی آن کار کنید. به زمانی با مقاومت کمتر تغییر کنید.
عادات خود را جایی بسازید که انجام آن آسان است. شرایط را دوباره تعریف کنید. بازی‌ای ایجاد کنید که شانس به نفع شما باشد.
به نظر ساده می‌رسد، اما تابحال چند بار خود را در حال جنگیدن با نبردهای سخت و نادیده گرفتن نبردهای آسان دیده‌اید؟ زمان کافی برای جنگیدن با نبردهای سخت وجود دارد. ابتدا نبردهای آسان را ببرید.
هوشمندانه‌ترین مسیر بهبود، مسیری با کمترین مقاومت است. برای بردن بجنگید.
دقیقاً چطور از استراتژی سان تزو برای ساخت عادات بهتر استفاده کنیم؟
با الهام از استراتژی های نظامی سان تزو می‌توانیم فرایند ایجاد عادات جدید را به یک نبرد استراتژیک تبدیل کنیم. این نبرد نه علیه دشمن خارجی، بلکه علیه خودمان و عادات قدیمی‌مان است. همان‌طور که یک فرمانده نظامی برای پیروزی در نبرد به برنامه‌ریزی دقیق، شناخت دشمن و بهره‌گیری از نقاط ضعف او نیاز دارد، ما نیز برای ایجاد عادت های بهتر باید به همین رویکرد توجه کنیم. بیایید گام به گام این استراتژی را یاد بگیریم:
1- شناخت دشمن (عادات بد)
اولین گام در این نبرد، شناخت عمیق دشمن یعنی همان عادات بدی است که می‌خواهیم از شر آن‌ها خلاص شویم. این شناخت شامل بررسی ریشه‌های این عادات، الگوهای رفتاری مرتبط با آن‌ها و میزان تأثیرشان بر زندگی‌مان می‌شود. با شناخت کامل دشمن، می‌توانیم نقاط ضعف او را شناسایی کرده و نقاط قوت خود را تقویت کنیم.
2- برنامه‌ریزی دقیق (استراتژی)
پس از شناخت دشمن، نوبت به تدوین یک استراتژی دقیق می‌رسد. این استراتژی باید شامل اهداف مشخص، قابل اندازه‌گیری و واقع‌بینانه باشد. همچنین، باید سناریوهای مختلفی را در نظر گرفت و برای هر سناریو، برنامه‌های جایگزین تدوین کرد. انعطاف‌پذیری در این مرحله بسیار مهم است، زیرا ممکن است در طول مسیر با موانعی روبرو شویم که نیاز به تغییر استراتژی داشته باشد.
3- حمله به نقاط ضعف دشمن (عادات بد)
در این مرحله، با استفاده از استراتژی‌های مختلف، به نقاط ضعف عادات بد خود حمله می‌کنیم. تغییر محیط فیزیکی، جایگزینی عادات بد با عادات خوب، تقویت اراده و ایجاد انگیزه از جمله این استراتژی‌ها هستند. با تغییر محیط اطراف خود، می‌توانیم شرایط را برای انجام عادات جدید مساعدتر کرده و انجام عادات بد را دشوارتر کنیم.
4- غافلگیری دشمن (خودمان)
برای جلوگیری از روتین شدن و خسته شدن از روند ایجاد عادت جدید، می‌توانیم با ایجاد تغییرات ناگهانی و غیرمنتظره در روال روزانه خود، خود را غافلگیر کنیم. این تغییرات می‌تواند به ما کمک کند تا از منطقه امن خود خارج شده و به چالش‌های جدیدی دست بزنیم.
5- همکاری با متحدان (افراد همفکر)
در نبرد ایجاد عادات بهتر، داشتن متحد بسیار مهم است. افراد همفکر می‌توانند به ما انگیزه دهند، ما را حمایت کنند و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارند. پیوستن به گروه‌های حمایتی، داشتن یک مربی یا مشاور و صحبت کردن با دوستان و خانواده در مورد اهدافمان می‌تواند به ما کمک کند تا در این مسیر موفق باشیم.
مثال عملی:
- فرض کنید می‌خواهید عادت مطالعه روزانه را در خود ایجاد کنید. ابتدا باید عادت بدی را که مانع مطالعه شما می‌شود، شناسایی کنید (مثلاً وقت‌گذرانی در شبکه‌های اجتماعی).
- سپس، یک برنامه مطالعه دقیق تدوین کنید (مثلاً هر روز 30 دقیقه قبل از خواب، در یک مکان آرام مطالعه کنید).
- در مرحله بعد، محیط مطالعه خود را تغییر دهید (مثلاً گوشی خود را از اتاق مطالعه خارج کنید) و برای جایگزینی مطالعه با شبکه‌های اجتماعی، پاداش‌هایی برای خود در نظر بگیرید.
- با پیوستن به یک گروه کتابخوانی آنلاین نیز می‌توانید از حمایت دیگران بهره‌مند شوید.
